Van crisis naar crisis, hoe behoud je je veerkracht?

We leven in een tijd van polycrisis. Pandemie, oorlog in Oekraïne, energiecrisis, natuurrampen, opkomende virussen,... het ene is nog niet goed en wel verwerkt en een andere crisis steekt al de kop op. Elke crisis heeft weer een bijkomende impact op de geestelijke gezondheid van de bevolking, zowel op individueel als op collectief niveau. Welke acties moeten we ondernemen, wetende dat onderzoek naar geestelijke gezondheid minder ontwikkeld is en sterk ondergefinancierd blijft in vergelijking met lichamelijke gezondheid?

Een opeenstapeling van crisissen

Geestelijke gezondheidsproblemen komen vaak voor. Maar liefst 1 op de 3 Belgen loopt in hun leven tegen een geestelijk gezondheidsprobleem aan. Ze vormen een grote maatschappelijke en economische belasting voor individuen, gezinnen én de samenleving. Volgens de meest recente resultaten van de BELHEALTH-studie (Sciensano, oktober 2022) vertoont 19% van de volwassenen in België symptomen van angst en 17% symptomen van depressie. Deze cijfers zijn lager dan die tijdens de COVID-19 lockdown periodes (resp. 23% en 22% in december 2020), maar nog steeds aanzienlijk hoger dan die van 2018 (resp. 11% en 9%). 

De context heeft dus wel degelijk een invloed op ons mentaal welzijn, in het bijzonder in crisistijden. De studie van Sciensano toont namelijk een verband tussen een verminderde geestelijke gezondheid en zorgen over stijgende energieprijzen, de oorlog in Oekraïne en de klimaatcrisis. Bovendien is het erg waarschijnlijk dat de draaglast met elke bijkomende crisis alleen maar groter wordt.

Het probleem

De toename van geestelijke gezondheidsproblemen vormt een belangrijke uitdaging voor de samenleving. In 2015 vertegenwoordigde hun economische kost (waaronder kosten voor de gezondheidszorg, de sociale zekerheid en de arbeidsmarkt) 5% van het Belgische bruto binnenlands product, één van de hoogste percentages van alle OESO-landen (OECD, 2018). 

Ondanks meerdere waarschuwingssignalen over de geestelijke gezondheid van de bevolking in het algemeen en van sommige groepen in het bijzonder (zoals jongeren en geïsoleerde personen), wordt het onderzoek naar geestelijke gezondheid in België nog steeds systematisch ondergefinancierd (HGR 9667, 2022). Het ontbreekt nog steeds aan gerichte evidence-based interventies om de geestelijke gezondheid van burgers te versterken.

Studiedag 22 maart

Het is cruciaal dat er vanuit het beleid meer aandacht gaat naar deze problematiek. Dat investeringen in onderzoek naar geestelijke gezondheid en de ontwikkeling van een geïntegreerd preventiebeleid op lange termijn in België noodzakelijk zijn en steeds urgenter worden, is geen geheim meer. 

Maar hoe moet het nu verder? Dat is de centrale vraag op de studiedag "Geestelijke gezondheid & veerkracht in tijden van polycrisis", georganiseerd door de Hoge Gezondheidsraad op woensdag 22 maart.

Met de steun van verschillende Belgische universiteiten, zetten een aantal gerenommeerde internationale en Belgische sprekers de toon met analyses van de economische gevolgen van een gebrekkige geestelijke gezondheid. In de namiddag komen de belangrijkste crisissen waarmee we momenteel geconfronteerd worden aan bod tijdens vier thematische sessies, waarbij zowel onderzoekers als mensen uit de praktijk aan het woord worden gelaten. Tot slot brengen we enkele sleutelfiguren bijeen tijdens een rondetafelgesprek om deze nieuwe prioriteitenagenda voor geestelijke gezondheid in de praktijk te brengen, waaronder vertegenwoordigers uit de politiek, een patiëntenvereniging, een beroepsvereniging, een onderzoeksfonds, een ziekenfonds en een econoom.